Windmolens en gezondheid: een goede buur zijn
De gemeente en inwoners van Amsterdam worstelen met de vraag of er gezondheidseffecten zijn van windmolens en hoe we die kunnen beperken. Amsterdam Wind volgt op dit gebied de wettelijke kaders en wetenschappelijke experts van RIVM en GGD Amsterdam.
Amsterdam Wind zette ook de feiten voor je op een rij en legt uit hoe cooperaties een goede buur kunnen zijn door hinder te beperken.
- Windmolens zijn schoon
Voor de meeste mensen leveren windmolens geen problemen op voor de gezondheid maar juist voordelen. De lucht wordt schoner en we gaan klimaatverandering tegen. Voor een kleine groep omwonenden kán er hinder optreden door het geluid maar dat is niet altijd het geval. Met een goede coöperatieve aanpak kunnen we hinder bovendien beperken, bijvoorbeeld door te kiezen voor stille turbines en goede locaties.
Bij een afweging over het wel of niet plaatsen van windmolens moeten we eerst de vergelijking met andere energiebronnen maken. Netto verbetert de luchtkwaliteit ten opzichte van fossiele bronnen. Daarmee zorgen windmolens dus op de gehele bevolking bekeken juist voor minder gezondheidsschade.
- Geen gezondheidsschade
Het RIVM heeft uitgebreid onderzoek gedaan en trekt een eenduidige conclusie: er is geen bewijs dat windmolens mensen ziek maken. Een kleine groep direct omwonenden kan wel mogelijk hinder ondervinden, maar onderzoek kan geen causaal verband vinden tussen deze hinder en gezondheidseffecten. De hinder en ergernis die mensen mogelijk kunnen hebben van windmolens, komt niet alleen door het geluid maar heeft ook te maken met hoe mensen tegenover windmolens staan. https://www.rivm.nl/geluid
Hoeveel last iemand heeft van het geluid hangt af van de context en de locatie. De ontvanger speelt een rol. Iemand die windmolens als indringers beschouwt, zal eerder last hebben van het geluid. Iemand die ze ziet als schone energiebronnen heeft meestal geen last. Er bestaat een sterk verband tussen de mate waarin windmolens als landschap verstorend worden gezien en de mate waarin mensen klachten ervaren van de turbines. Wat je van windmolens vindt, blijkt cruciaal in het ontstaan van gezondheidseffecten. Als je windmolens ziet en je vindt ze storend, heb je eerder last van het geluid. In het artikel van De Correspondent lees je meer over hoe dit werkt.
Windmolens maken geluid. Soms moeten we een stapje terug doen om te beseffen wat we allemaal al accepteren. Van de snelweg accepteren we al heel lang forse gezondheidsschade. Het is bewezen dat fijnstof onze longen ziek maakt. Het is bewezen dat het geluid van de snelweg op sommige plekken te hard is en mensen er slecht van slapen of hoge bloeddruk van krijgen. Van windmolens is dit niet bewezen, terwijl windmolens al lang onderdeel uitmaken van ons landschap. Wel zijn er een paar individuele windparken waarbij veel omwonenden last hebben van geluid. De windmolens staan daar te dichtbij of er is iets mis met de techniek. Dat moeten we te allen tijde voorkomen!
- Laagfrequent geluid
Van laagfrequent geluid is nooit aangetoond dat dit gezondheidsschade veroorzaakt. Laagfrequent geluid bestaat al heel lang en is overal om ons heen: door verkeer, industrie en elektrische apparaten. We juichen onderzoek naar laagfrequent geluid wel toe, omdat er steeds meer laagfrequent geluid om ons heen ontstaat.
Meer info over Laagfrequent geluid: https://www.rivm.nl/sites/default/files/2020-09/Factsheet%20laagfrequent%20geluid.pdf.
- De afstand: windmolens verder weg vermindert hinder
Het geluid van windmolens neemt sterk af met de afstand. Dus hoe verder weg, hoe minder geluidhinder. Dat pleit er dus voor om windmolens verder weg van woningen te plaatsen.
In de Nederlandse wet accepteren we 8 tot 9% gehinderden rondom windmolens. Deze norm is destijds zo opgesteld omdat dit acceptabel wordt geacht. Net als dat we een bepaald aantal gehinderden door wegverkeer accepteren. Nederland is dichtbevolkt en daarom kunnen de windmolens niet op 2 km afstand van woningen.
Ter vergelijking: bij verkeerslawaai geldt voor bestaande woningen een “voorkeurswaarde” van Lden = 48 dB(A), maar er kan een ontheffing worden verleend tot een maximale grenswaarde van Lden=58 dB(A) (buiten de stad). In bepaalde situaties is zelfs een geluidsniveau tot 68 Db(A) toegestaan. Dit is aanzienlijk hoger dan bij windmolens is toegestaan (NB: 10 dB meer wordt ervaren als 2x zo hard).
Er is geen wetenschappelijke onderbouwing voor de vuistregel die je wel eens hoort: 10 x de tiphoogte als afstand aanhouden tot windturbines. Er zijn ook onderzoeken waaruit blijkt dat mensen nog steeds hinder hebben op 2 kilometer afstand, wat niet van het geluid kan komen want de molens zijn dan niet meer hoorbaar.
5. Coöperatieve aanpak: hinder verminderen
Amsterdam Wind is een samenwerking van coöperaties. Coöperaties willen de energietransitie verder brengen met oog voor de omwonenden. Omdat coöperaties geen winstoogmerk hebben, kunnen ze maatregelen nemen die een beetje ten koste gaan van de opbrengst, maar beter zijn voor omwonenden:
- Stillere windturbines kiezen
- ‘Uilenveren’ op de wieken plaatsen
- Goede afstanden kiezen in het ontwerp
- Gevelisolatie bij de woningen dichtbij
- Slagschaduw tot minimum beperken door een stilstandregeling
6. Coöperaties als goede buur
Via lokaal eigendom ben je samen mede-eigenaar van de windmolens en kun je dus een goede buur zijn. Coöperaties hoeven niet de hoogste winst en kiezen ervoor om hinder te beperken. We maken hierover afspraken op maat met de buurt.
Je stoort je ook veel minder aan een windmolen die deels van jou is. Sterker nog: het maakt best een beetje trots dat ‘jouw’ molen schone energie opbrengt en ook nog eens profijt levert voor de buurt!
Verder lezen
Lees meer over het onderzoek van de GGD naar het effect van windmolens op de gezondheid van omwonenden.
Ook “de Correspondent” over het onderwerp in Factcheck: ‘Windmolens veroorzaken gezondheidsschade bij omwonenden’
Het RIVM publiceerde in oktober 2020 een update onder de titel ‘Gezondheidseffecten van windturbinegeluid: een update’. Of lees het volledige rapport.
